< Nghi thức Lễ cúng trăng- lễ chính trong Lễ hội Ok-Om-Bok của người Khmer Nam bộ.
Lễ hội truyền thống này của đồng bào dân tộc Khmer Nam bộ đã được Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2014. Đây là lễ hội tưng bừng nhất và được chờ đợi nhiều nhất trong năm.
Lễ Cúng Trăng là nghi lễ chính trong Lễ hội Ok-Om-Bok, được tổ chức đúng vào đêm rằm tháng 10 âm lịch tại khuôn viên chùa, trong từng nhà dân hay tập trung tổ chức ở một nơi rộng rãi. Lễ hội Ok-Om-Bok mang ý nghĩa mừng cơm mới vào những ngày trăng sáng. Mưa gió chấm dứt, nước từ từ rút xuống mở đầu cho một mùa khô ráo sau những ngày lao động miệt mài trên đồng ruộng, đồng thời cũng là dịp tưởng nhớ đến công ơn Mặt trăng vì theo quan niệm của người Khmer, Mặt trăng như vị thần điều tiết mùa màng giúp trúng mùa, làm ăn khá giả. Lễ vật cúng Trăng gồm cốm dẹp, khoai lang, khoai lùn, trái cây, bánh in, bánh pía… được bà con phum sóc chuẩn bị cả tháng trước khi diễn ra lễ. Người Khmer lấy lúa nếp quết thành cốm dẹp, tiếng quết cốm thình thịch ngày đêm. Khi trăng lên cao cũng là lúc bà con phum sóc hướng về mặt trăng tiến hành làm lễ. Dulichgo
Đúng lúc Mặt trăng lên cao tỏa ánh sáng vằng vặc thì đốt nhang đèn, rót trà. Nếu cúng ở chùa thì Acha làm chủ lễ; nếu cúng tại nhà thì chủ lễ là người lớn tuổi nhất. Chủ lễ khấn vái, nói lên lòng biết ơn của bà con đối với Mặt trăng, xin Mặt trăng tiếp nhận những lễ vật do bà con dâng cúng; ban cho mọi người sức khỏe dồi dào, cho mưa thuận gió hòa, cho năm tới trúng mùa, cho cuộc sống no đủ, hạnh phúc. Sau khi cúng xong, chủ lễ tập trung trẻ em lại ngồi xếp bằng, chắp tay nhìn về hướng Mặt trăng.
Dulichgo
Chủ lễ sẽ lấy cốm dẹp và các đồ cúng khác, mỗi thứ một ít đút vào miệng trẻ em và hỏi bọn trẻ mong ước gì. Trẻ em sẽ nói ước nguyện của mình và chủ lễ khuyên dạy các em phải chăm ngoan, học hành giỏi giang để giúp ích cho đời… Xong lễ cúng trăng, mọi người tay bắt mặt mừng chúc nhau những điều tốt đẹp nhất; suốt đêm trai trẻ phum sóc vui chơi nhảy múa Lâmvông, Sadăm... kết thúc Lễ hội Ok-Om-Bok.
Theo truyền thống của người Khmer, trong lễ cúng trăng, đồng bào Khmer thường tổ chức thả đèn nước (hoa đăng) vào ban đêm gọi là "Lôi protip". Từ xa xưa, tục thả đèn nước mang tính chất tôn giáo, và cũng để dân làng tạ lỗi với thần đất và thần nước… Ngoài ra, đây cũng là dịp để mọi người được ngắm lại cái đẹp, cái rực rỡ của chiếc đèn trôi trên dòng sông trong đêm lễ hội, như nhắc nhở mọi người hãy ra sức bảo vệ môi trường nước, môi trường sinh thái.
Hấp dẫn đua ghe ngo truyền thống
Vào thời khắc chuẩn bị đón Lễ hội Ok-Om-Bok, đến chùa chiền, các phum sóc có đông đồng bào Khmer, khách dễ bị cuốn vào cảnh náo nhiệt. Tiếng chiêng, trống vang xa, tu huýt, phiêng la thúc giục, điệu múa Lâm vong lắc lư, nhạc ngũ âm quyến rũ... như mời gọi mọi người cùng về xem đua ghe Ngo truyền thống của đồng bào Khmer Sóc Trăng.
Dulichgo
Các chùa phải chuẩn bị cho ngày hội đua ghe Ngo trước đó cả tháng, từ tuyển chọn các tay bơi là những chàng trai Khmer khỏe mạnh trong các phum sóc, cho đến tập dượt để sức dẻo dai, bơi đều nhịp mái chèo. Ghe Ngo dài 25- 30m, rộng 1- 1,4m, có đóng nhiều thanh ngang vừa cho hai tay bơi ngồi theo từng cặp suốt chiều dài ghe. Mỗi ghe đua thường có 46- 60 người. Người điều khiển nhịp chèo ngồi trước mũi ghe thường là vị chức sắc hay người lớn tuổi, được nể trọng trong bổn sóc, có kinh nghiệm đua ghe lâu năm. Người đứng giữa ghe thổi còi phụ họa theo nhịp bơi của người điều khiển và 5- 6 người bơi lái ghe.
Dulichgo
Về các phum sóc Sóc Trăng hôm nay, dễ dàng cảm nhận được sự đổi thay và phát triển của người Khmer qua từng câu hát Dù kê, điệu múa dân gian truyền thống, qua nét mặt hồ hởi, ánh mắt tràn đầy niềm tin, cuộc sống ấm no hơn. Lễ hội Ok-Om-Bok cũng là dịp để các đôi nam nữ thanh niên trong phum sóc tìm hiểu và vui chơi với nhau. Tất cả diễn ra trong khung cảnh thanh bình, no ấm thể hiện cuộc sống mới ngày càng sung túc của người Khmer.
Theo Phương Nghi (Báo Cần Thơ)
Du lịch, GO!